یکی از بهترین روش‌های آموزش و یادگیری برای دانش‌آموزان روش تعاملی است. معمولاً در روش تعاملی دانش‌آموزان درک بهتری از مفاهیم پیدا می‌کنند و موضوعات مختلف را راحت‌تر به ذهن می‌سپارند. یادگیری از طریق بازی یکی از این روش‌های تعاملی است که موجب می‌شود تا دانش‌آموزان به کمک بازی، موضوعات را بهتر درک کنند و در طول یادگیری احساس خستگی کمتری داشته باشند. در حقیقت کودکان و نوجوانان با انجام بازی، نوعی زندگی کردن را تمرین می‌کنند و انواع مهارت‌ها را می‌آموزند. بازی می‌تواند در خلاقیت مؤثر باشد و سبب رشد و شکوفایی استعداد آن‌ها شود. تحقیقات بسیار زیادی نقش بازی در یادگیری دانش‌آموزان ابتدایی را به اثبات رسانده و نتایج آن در مجلات مختلف علمی به چاپ رسیده است. آموزش درس با بازی می‌تواند در دو نوع کاملاً متفاوت باشد که روش تدریس مبتنی بر بازی کامپیوتری و یادگیری از طریق بازی‌های غیر کامپیوتری جزء این آموزش هستند. البته باید توجه داشت که هر نوع بازی نمی‌تواند نقش مؤثری در یادگیری داشته باشد، بازی‌ها باید طوری باشد که کودک یا نوجوان از آن بازی احساس رضایت کند و همچنین خود بازی نیز در افزایش تمرکز و یادگیری کودک تأثیرگذار باشد. در این مقاله قصد داریم به نقش بازی در پیشرفت تحصیلی بپردازیم و توضیحاتی درباره یادگیری از طریق بازی و تأثیرات آن ارائه دهیم. موضوعاتی که در این مقاله مورد بررسی واقع‌شده عبارت است از:
- روش تدریس مبتنی بر بازی
- نقش بازی در آموزش ریاضی
- نقش بازی در پیشرفت تحصیلی
روش تدریس مبتنی بر بازی
روش تدریس مبتنی بر بازی
آموزان ابتدایی روش تدریس مبتنی بر بازی است. در این روش ابتدا باید هدف درس به‌صورت بسیار ساده برای دانش‌آموزان گفته شود و پس‌ازآن بازی موردنظر به آن‌ها آموزش داده شود. در مرحله شرح بازی باید تمامی دستورالعمل‌های بازی و نحوه انتخاب افراد به‌طور کامل مشخص گردد. پس از این مرحله باید بازی اجرا شود و معلم به‌عنوان راهنما فعالیت‌های دانش‌آموزان را چک کند. پس از پایان بازی نوبت به نتیجه‌گیری می‌رسد، به دلیل اینکه دانش‌آموزان در حال انجام بازی هستند و آن بازی در ارتباط با مفاهیم درسی است، احتمال اینکه مفاهیم درسی را یاد گرفته باشند بسیار زیاد است. در نهایت معلم می‌تواند میزان یادگیری دانش‌آموزان را بسنجد. آموزش درس با بازی یکی از شیوه‌هایی است که موجب می‌شود درس در ذهن کودک حک شده و به سرعت فراموش نشود. بازی بر یادگیری بسیار مؤثر بوده ازاین رو در ادامه 6 تأثیر بازی بر یادگیری را بیان می‌کنیم:
- اولین تأثیر بازی بر یادگیری افزایش سرعت یادگیری است. دلیل افزایش سرعت یادگیری، علاقه کودکان به بازی کردن است.
- دومین تأثیر بازی بر یادگیری افزایش تجربه کودک و یادگیری تجربه است. چون در محیط بازی کودک از فضای انتزاعی درس خارج می‌شود و به‌صورت عملی موضوع مورد نظر را یاد می‌گیرد، موضوع درسی همانند یک تجربه همیشه با او می‌ماند و معمولاً کودک هیچ وقت این موضوع درسی را فراموش نمی‌کند.
- امکان خطرپذیری و اجازه تصمیم گرفتن در محیطی امن و سالم از دیگر تأثیرات بازی بر یادگیری است.
- چهارمین نقش بازی در یادگیری دانش‌آموزان ابتدایی مشارکت در فعالیت یادگیری به‌صورت مساوی است. زیرا در این روش دانش‌آموزان کند آموز و سریع آموز در کنار همدیگر بازی می‌کنند و فضای رقابتی از بین می‌رود.
- سهولت در یادگیری پنجمین تأثیر بازی در یادگیری است و کودکان به آسان‌ترین شکل ممکن موضوعات مختلف را می‌آموزند.
- ششمین تأثیر بازی بر یادگیری افزایش تعامل بین دانش‌آموزان است که تجربیات خود را به یکدیگر منتقل می‌کنند و از زبان خودشان موضوعات مختلف را می‌آموزند.
نقش بازی در آموزش ریاضی
شاید در ذهن اغلب مردم آموزش و یادگیری ریاضی کار سختی باشد و با آن مشکل داشته باشند. این موضوع به آموزش غیراصولی افراد در کودکی و نوجوانی برمی‌گردد. وقتی ریاضیات به‌صورت کاملاً انتزاعی تدریس شود ذهن کودک در مدت کوتاهی خسته می‌شود و دیگر علاقه‌ای به یادگیری آن ندارد. شیوه‌های مختلفی برای آموزش بهتر و راحت‌تر ریاضی وجود دارد که می‌تواند علاقه به یادگیری ریاضی در کودک را دوچندان کند. یادگیری از طریق بازی علاوه بر رغبت یادگیری در کودک می‌تواند سرعت و دقت او را در حل مسائل ریاضی بالا ببرد. البته باید یادآور شد که نقش بازی در آموزش زبان نیز بسیار تأثیرگذار است و می‌تواند سرعت یادگیری و به خاطر سپردن کلمه‌های مختلف را افزایش دهد.
یادگیری از طریق بازی علاوه بر رغبت یادگیری در کودک می‌تواند سرعت و دقت او را در حل مسائل ریاضی بالا ببرد.
بازی “حدس زدن تعداد توپ” یا “تعداد شکلات” از بازی‌هایی است که می‌تواند به کودکان در زمینه آموزش ریاضی کمک کند. یک کاسه خالی را در کنار خود بگذارید و دو مشت شکلات در آن بریزید از کودک بخواهید که تعداد شکلات را حدس بزند. این بازی را می‌توانید با سطل و تعدادی توپ هم انجام دهید. با تکرار این بازی کودک کم‌کم و به‌صورت ناخودآگاه با مسائلی مانند تخمین زدن آشنا می‌شود و می‌تواند محاسبات دقیق‌تری انجام دهد. نقش بازی در آموزش ریاضی باید در مدارس بسیار پررنگ شود زیرا این موضوع می‌تواند یادگیری دانش‌آموزان ابتدایی را افزایش دهد.
نقش بازی در پیشرفت تحصیلی
نقش بازی در پیشرفت تحصیلی
پیشرفت تحصیلی زمانی محقق می‌شود که دانش‌آموز بدون هیچ‌گونه فشار اضافه‌ای بتواند نمرات بهتری در دروس خود داشته باشد و درس را به‌صورت کاملاً مفهومی درک کند. آموزش درس با بازی، یکی از راهکارهایی است که می‌تواند در این بحث مؤثر باشد. در یک تحقیق صورت گرفته بین دانش‌آموزان دو کلاس در یک مدرسه، مشخص شد که دانش‌آموزانی که بین مباحث درسی بازی می‌کنند، سطح نمره بالاتری نسبت به بقیه دانش آموزان دارند.
البته بازی‌ها باید به‌صورت هدفمند طراحی شده باشد و بتواند از استرس کودکان در هنگام آموزش بکاهد. بازی علاوه بر کاهش استرس در دانش آموزان سبب تعاملات اجتماعی بیشتر بین آن‌ها می‌شود، همچنین یکی از بهترین روش‌ها برای درگیر کردن دانش آموزان ضعیف‌تر به مباحث درسی است. همان‌طور که گفته شد نقش بازی در پیشرفت تحصیلی انکارناپذیر است و بازی کردن به دو صورت آموزشی و تفریحی در محیط آموزشی می‌تواند تأثیرات مثبتی را در یادگیری کودکان داشته باشد.
درمجموع می‌توان این‌طور بیان کرد که نقش بازی در یادگیری دانش آموزان ابتدایی بسیار زیاد بوده و روش تدریس مبتنی بر بازی می‌تواند نتایج مثبتی را در یادگیری کودکان و دانش آموزان داشته باشد. یادگیری از طریق بازی و آموزش درس با بازی جزء بهترین شیوهای آموزشی محسوب می‌شوند. شایان‌ذکر است که نقش بازی در آموزش زبان بسیار مهم بوده و در اغلب مؤسسات آموزشی از بازی برای آموزش زبان به کودکان استفاده می‌کنند.
