روانشناسی صنعتی یا روانشناسی کارکنان، شاخه‌ای از علم روانشناسی است که اصول و نظریه‌های روانشناسی را در سازمان‌ها اجرا می‌کند. روانشناسی کارکنان راه‌حل‌های خوبی برای چگونگی برخورد با شخصیت‌های مختلف در اختیار مدیران قرار می‌دهد. بنابراین می‌تواند برای سازمان مفید باشد. در حقیقت روانشناسی کارکنان به مطالعه و بررسی ذهن و چگونگی رفتار افراد شاغل در محیط کار می‌پردازد.
روانشناسان امروزه رفتار افراد را به وسیله علم روانشناسی کارکنان در الگوهای قابل پیش‌بینی طبقه‌بندی می‌کنند. مدیران سازمان‌ها نیز می‌توانند از بهترین روش‌ها برای تعامل با کارکنان استفاده کنند و بهره‌وری سازمان را افزایش دهند.
تاریخچه روانشناسی کارکنان
در سال ۱۹۱۳ هوگو مانستربرگ استاد دانشگاه هاروارد آمریکا کتابی به نام «روانشناسی و کارآمدی صنعتی» را چاپ کرد. این کتاب بر اساس بازخوردهایی از طرف مدیران و بررسی نظر آنها در ارتباط با بهترین ویژگی‌های شخصیتی کارکنان نوشته شده است.
او از نتایج تحقیقات خود برای ایجاد تکنیک‌های غربال و سیستم‌های سنجش شخصیت کارکنان استفاده کرد. هنری سی در سال ۱۹۱۹ کتاب «روانشناسی استخدام» را منتشر کرد. او معتقد است روش استخدام ایده‌آل مانند یک ماشین بسیار بزرگ است که متقاضیان را از یک سمت دریافت می‌کند؛ به طور خودکار با آنها مصاحبه می‌کند و در نهایت آنها را با برچسب‌گذاری کارهایی که می‌توانند انجام دهند از سمت دیگر ماشین خارج می‌کند.
همچنین بخوانید: «خودشناسی؛ گامی مهم در رشد و توسعه فردی»
اصول روانشناسی کارکنان
روانشناسی کارکنان اصول و دانش روانشناسی را در محیط کار اعمال می‌کند. چهار مورد از اصولی که روانشناسی کارکنان بر آن تاکید دارد عبارت‌اند از:
۱- درک کردن
روانشناسانی که رفتار کارکنان را مطالعه می‌کنند معمولا از روش‌های مختلفی مانند توزیع پرسشنامه، مصاحبه یا مشاهده اطلاعاتی درباره سازمان جمع‌آوری می‌کنند. این اطلاعات به آنها کمک می‌کند تا بازخوردهایی از نگرش و درک کارکنان به دست آورند. روانشناسان به مدیران سازمان‌ها و کارفرمایان توصیه می‌کنند بر دریافت بازخورد از کارکنان تمرکز کنند. همچنین آنها باید برای موفقیت سازمان به کارکنان اجازه دهند تا راه‌حل‌هایی برای توسعه رفتارهای مثبت و جدید در سازمان پیدا کنند.
۲- انگیزه
روانشناسان به کارفرمایان توصیه می‌کنند چیزهایی که باعث برانگیختن کارکنان می‌شود را درک کنند. اگر آنها بدانند که چه عواملی باعث افزایش انگیزه در کارکنان می‌شود، می‌توانند از این اطلاعات برای کمک به کارکنان برای انجام بهتر وظایف خود استفاده کنند.
۳- یادگیری
روانشناسان معتقدند اگر مدیران به کارکنان برای یادگیری مهارت‌ها و رفتارهای شخصی کارکنان خود کمک کنند، بهره‌وری کارکنان در سازمان افزایش می‌یابد. دیوید راک در کتاب مدیریت خود می‌نویسد: «تغییر درد است و تغییر در هر سازمان باعث تحریک درک روانشناختی در کارکنان می‌شود.» بنابراین یادگیری رفتار مناسب در سازمان برای کارکنان اهمیت زیادی دارد. مدیران نیز می‌توانند اقداماتی برای انطباق کارکنان با تغییرات جدید انجام دهند و از مقاومت آنها در مقابل تغییرات سازمانی جلوگیری کنند.
یکی از مزیت‌های روانشناسی کارکنان، تاکید بر نقش آموزش و پرورش در سازمان است.
۴- توسعه
یکی از مزیت‌های روانشناسی کارکنان تاکید بر نقش آموزش و پرورش در سازمان است. روانشناسان توصیه می‌کنند که سازمان‌ها از دوره‌های کارآموزی برای بهبود و توسعه مهارت‌های شغلی و رشد استعدادها استفاده کنند.
حوزه‌های روانشناسی کارکنان
روانشناسی کارکنان یا روانشناسی صنعتی، رشته گسترده‌ای است و حوزه‌های گوناگونی دارد. حوزه‌هایی که یک روانشناس صنعتی در کار خود دنبال می‌کند عبارت‌اند از:
۱- انتخاب و استخدام کارمندان
استخدام افراد مناسب برای کار نقش مهمی در موفقیت یک شرکت دارد. روانشناسان صنعتی به مدیران منابع انسانی برای انتخاب بهترین کارمندان در هر مسئولیت شغلی کمک کنند.
۲- آموزش و توسعه شغلی
علاوه بر اینکه روانشناسان صنعتی با استفاده از روانشناسی به آموزش کارکنان کمک می‌کنند، می‌توانند توانایی آنها را برای شغل مورد نظر ارزیابی کنند. همچنین به مدیران نیز انگیزه دهند تا با کارمندان خود بهتر ارتباط برقرار کنند.
روانشناسان صنعتی به حفظ سلامت ذهنی و روانی کارکنان در محیط کار کمک می‌کنند.
۳- افزایش رفاه و کیفیت زندگی
روانشناسان صنعتی به حفظ سلامت ذهنی و روانی کارکنان در محیط کار کمک می‌کنند. یکی از وظایفی که در این حوزه تعریف می‌شود نیز شامل ساخت محیط کاری سالم، ایجاد نظام پاداش‌دهی منصفانه و ایجاد اطمینان از برخورداری حقوق کارکنان است. امروزه مدیران و کارفرمایان دریافتند که کارمندان در محیط کاری سالم بهره‌وری بیشتری دارند؛ به همین علت تقاضای آنها برای روانشناسی کارکنان افزایش پیدا کرده است.
۴- ارگونومی
حوزه ارگونومی یکی از موضوعات در روانشناسی کارکنان است. ارگونومی به معنای طراحی ابزار و رویه‌های کاری به صورتی است که با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسان هماهنگ باشد. متخصصان این حوزه باید ابزار مورد نیاز را طوری طراحی کنند که بیشترین بهره‌وری را داشته باشند. برای مثال یک روانشناس صنعتی می‌تواند یک وسیله‌ای برای خط مونتاژ طراحی کند که متناسب با توانایی‌های فیزیکی کارکنان باشد.
۵- توسعه سازمانی
روانشناسان این حوزه میزان ساختار‌یافتگی سازمان‌ها را می‌سنجند تا ضعف آنها را تشخیص دهند و تغییراتی در آن انجام دهند و کارایی آن را به بیشترین حد ممکن برسانند.
روانشناسی کارکنان بر افزایش رضایت کارکنان و افزایش قابلیت نیروی کار تمرکز دارد.
۶- زندگی کاری
روانشناسی کارکنان بر افزایش رضایت کارکنان و افزایش قابلیت نیروی کار تمرکز دارد. روانشناسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند به دنبال راه‌کارهایی هستند که بازدهی کار را افزایش دهند و برنامه‌هایی طراحی کنند که کیفیت زندگی در محیط کار را بالا ببرند.
شاخه‌های رشته روانشناسی صنعتی
رشته روانشناسی صنعتی به دانشجویانی که می‌خواهند اصول روانشناسی را در دنیای واقعی پیاده‌سازی کنند توصیه می‌شود. گرایش‌های اصلی در رشته روانشناسی صنعتی طراحی محصول، ارزیابی کارمندان، رهبری، تنوع در محیط کار، بهره‌وری در محیط کار و ایجاد انگیزه در کارکنان هستند.
نتیجه‌گیری
در این مطلب، روانشناسی کارکنان و نقش آن در بهره‌وری سازمان را بررسی کردیم. روانشناسی کارکنان راه‌حل‌های خوبی برای چگونگی برخورد با شخصیت‌های مختلف در اختیار مدیران قرار می‌دهد. بنابراین می‌تواند برای سازمان مفید باشد. در حقیقت روانشناسی کارکنان به مطالعه و بررسی ذهن و چگونگی رفتار افراد شاغل در محیط کار می‌پردازد.
روانشناسان امروزه رفتار افراد را به وسیله علم روانشناسی کارکنان در الگوهای قابل پیش‌بینی طبقه‌بندی می‌کنند. مدیران سازمان‌ها نیز می‌توانند از بهترین روش‌ها برای تعامل با کارکنان استفاده کنند. روانشناسان این حوزه شخصیت کارکنان را بررسی می‌کنند؛ سپس میزان هماهنگی با شغل آنها را می‌سنجند.
رشته روانشناسی صنعتی به دانشجویانی که می‌خواهند اصول روانشناسی را در دنیای واقعی پیاده‌سازی کنند توصیه می‌شود. گرایش‌های اصلی در رشته روانشناسی صنعتی طراحی محصول، ارزیابی کارمندان، رهبری، تنوع در محیط کار، بهره‌وری در محیط کار و ایجاد انگیزه در کارکنان هستند. طبق کتاب «راهنمای چشم‌انداز شغلی» ویرایش سال ۲۰۱۴، روانشناسی صنعتی بیشترین رشد را در یک دهه آینده خواهد داشت.
همچنین بخوانید: «روانشناسی شخصیت چیست؟»
