انسان موجودی پیچیده است که تربیت و پرورش او نیز وظیفه‌ای سخت و مهم است. کودکان و دانش آموزان امروز، آینده‌سازان جامعه هستند و تربیت آن‌ها بیش از حد تصور اهمیت دارد. در کنار دانش و مهارت‌هایی که به دانش آموزان آموخته می‌شود، تقویت اعتماد به نفس و روحیه خودباوری آن‌ها نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ زیرا تاثیر مستقیمی بر شخصیت و عزت‌نفس آن‌ها دارد. جامعه‌ای که افراد آن دارای اعتماد به نفس و خودباوری هستند، به پیشرفت در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و… می‌رسد.
تعریف‌های متعددی برای اعتماد به نفس وجود دارد و روانشناسان نظریه‌های مختلفی را در رابطه با این مفهوم ارائه کرده‌اند. می‌توان گفت اعتماد به نفس به معنای اعتبار و ارزش درونی است که یک فرد در زمینه‌های مختلف زندگی شخصی، اجتماعی و… برای خود قائل است. فردی که اعتماد به نفس بالایی دارد، تمام توانایی‌ها، ناتوانی‌ها و ویژگی‌های ذاتی و اکتسابی خود را می‌شناسد و آن‌ها را پذیرفته است. البته باید توجه داشته باشید که اعتماد به نفس با غرور و خودخواهی متفاوت است.
اولین گام برای تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان، شناخت استعدادهای ذاتی آن‌ها است.
طبق این تعریف‌ها، برای تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان باید ابتدا به آن‌ها کمک کنیم که شخصیت، توانایی‌ها و استعدادهای ذاتی خود را بشناسند. همچنین برای تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان باید از روش‌هایی استفاده کرد که توسط متخصصان و روانشناسان تایید شده است. در ادامه به برخی از روش‌های تاثیرگذار در این زمینه می‌پردازیم.
۱- دانش آموزان را با خودشان مقایسه کنید
مقایسه دانش آموزان با یکدیگر، کار بسیار غلطی است که متاسفانه در گذشته بسیار رایج بوده است و هنوز هم در برخی از مدارس وجود دارد. دانش آموزان تفاوت‌های فردی و بهره هوشی متفاوتی دارند و مقایسه آن‌ها با یکدیگر باعث سرافکندگی و تخریب اعتماد به نفس آن‌ها می‌شود. اگر هر دانش آموز با خودش مقایسه شود، انگیزه بیشتری برای تلاش و پیشرفت پیدا می‌کند و اعتماد به نفس او نیز تخریب نمی‌شود.
۲- در زمان‌های لازم دانش آموزان را تشویق کنید
تشویق و تعریف به‌جا و در زمان مناسب تاثیر بسزایی بر تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان دارد و آن‌ها را به سمت موفقیت هدایت می‌کند. معلمان الگوی دانش آموزان هستند و زمانی که از سمت آن‌ها تشویق می‌شوند، احساس رضایت از عملکرد خود پیدا می‌کنند و همین موضوع انگیزه‌ای به آن‌ها می‌دهد که به سمت رشد و شکوفایی خود قدم بردارند و به توانایی‌های خود اعتماد بیشتری داشته باشند.
معلمان باید به علاقه و استعداد دانش آموزان توجه داشته باشند و به آن احترام بگذارند.
۳- به تفاوت‌ها و علایق دانش آموزان توجه کنید
هر فردی استعدادها و نقاط قوت و ضعف متفاوتی دارد. معلمان باید با توجه به این تفاوت‌ها در دانش آموزان، نیازها و استعدادهای هر کدام را شناسایی کنند و از این طریق انگیزه پیشرفت و اعتماد به نفس آن‌ها را تقویت کنند.
همچنین معلمان باید به علاقه و استعداد دانش آموزان توجه داشته باشند و به آن احترام بگذارند. برای مثال اگر یکی از دانش آموزان در ورزش استعداد دارد، معلم ریاضی او نباید با اصرار بیش‌از‌حد برای علاقه‌مند کردن فرد به ریاضی تلاش کند؛ زیرا ممکن است نتیجه برعکس شود. اگر دانش آموز به اجبار معلم خود، در مسیری که علاقه‌ای به آن ندارد حرکت کند، به موفقیتی نمی‌رسد و همین موضوع تاثیر منفی و مخربی بر اعتماد به نفس او خواهد داشت.
همچنین بخوانید: «چگونه بازی و یادگیری را ترکیب کنیم؟»
۴- دانش آموزان را به سخن گفتن میان جمع وادار کنید
ترس از سخنرانی و صحبت کردن در جمع، یکی از مشکلات بزرگ برای برخی از افراد است. معلمان باید دانش آموزان را به سخنرانی در جمع دوستان و هم‌کلاسی‌های خود وادار کنند. این کار شاید در ابتدا برای دانش آموز مشکل باشد؛ اما بعد از چند بار تمرین، اعتماد به نفس او تقویت می‌شود و ترس در وجود او کامل از بین می‌رود. حل کردن این مشکل در بزرگسالی برای افراد سخت‌تر خواهد بود.
۵ – به دانش آموزان دلگرمی بدهید
معلمان باید به دانش آموزان خود احساس ارزشمند بودن بدهند و از این طریق انگیزه آن‌ها را افزایش دهند. دلگرمی به معنای آن است که بر نقاط قوت دانش آموزان تمرکز کنید تا بر تقویت اعتماد به نفس آن‌ها تاثیر مثبت بگذارید و به آن‌ها احساس ارزشمندی بدهید.
۶- مسئولیت‌های مختلفی به دانش آموزان بدهید
تحقیقات مختلف ثابت کرده‌اند که دادن مسئولیت‌های متفاوت اجرایی و آموزشی به دانش آموزان، تاثیر زیادی بر تقویت اعتماد به نفس آن‌ها دارد. برای مثال می‌توانید یک روز در ماه را درنظر بگیرید و مسئولیت تدریس و اداره کلاس را به آن‌ها بسپارید.
۷- در محیط آموزشی به دانش آموزان احساس اهمیت بدهید
دانش آموزان در محیط مدرسه و کلاس درس باید به میزانی از آرامش روحی برسند که بتوانند استعدادهای بالقوه خود را شکوفا کنند و اعتماد به نفس خود را افزایش دهند. اگر دانش آموز احساس امنیت نداشته باشد، دچار تضادهای روحی می‌شود و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد.
۸- هرگز دانش آموزان را سرزنش نکنید
معلمان به هیچ وجه نباید دانش آموزان را تنبیه کلامی و بدنی کنند. خوشبختانه این رفتارها در سیستم آموزشی امروز کمرنگ شده است و در آینده‌ای نزدیک کاملا از بین می‌رود. شاید برخی از افراد فکر کنند که تنبیه باعث می‌شود دانش آموزان تلاش خود را بیشتر کنند؛ اما این کار تاثیر بسیار بدی در اعتماد به نفس آن‌ها دارد و احساس تنفر، خشم و کینه‌توزی را در وجود آن‌ها شعله‌ور می‌کند.
جامعه‌ای که افراد آن دارای اعتماد به نفس و خودباوری هستند، به پیشرفت در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و… می‌رسد.
نتیجه‌گیری
کودکان و دانش آموزان امروز، آینده‌سازان جامعه هستند و تربیت آن‌ها بیش از حد تصور اهمیت دارد. در کنار دانش و مهارت‌هایی که به دانش آموزان آموخته می‌شود، تقویت اعتماد به نفس و روحیه خودباوری آن‌ها نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. جامعه‌ای که افراد آن دارای اعتماد به نفس و خودباوری هستند، به پیشرفت در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و… می‌رسد.
فردی که اعتماد به نفس بالایی دارد، تمام توانایی‌ها، ناتوانی‌ها و ویژگی‌های ذاتی و اکتسابی خود را می‌شناسد و آن‌ها را پذیرفته است. برای تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان باید ابتدا به آن‌ها کمک کنیم که شخصیت، توانایی‌ها و استعدادهای ذاتی خود را بشناسند. تشویق‌های به‌موقع، دلگرمی دادن به دانش آموزان، سپردن مسئولیت‌های مختلف به آن‌ها و توجه به استعداد و علایق آنان از جمله روش‌های موثر بر تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان است.
همچنین بخوانید: «آزمون پیشرفت تحصیلی چه تاثیری بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد؟»
