کودکان همیشه علاقه زیادی به بازی دارند و با اشتیاق در هر زمانی آماده بازی کردن هستند. با ترکیب بازی و یادگیری می‌توان نگرانی همیشه والدین را کمتر کرد. اکثر والدین نگران این موضوع هستند که فرزند آن‌ها مدت زیادی در طول روز را بازی می‌کند و با این کار زمان خود را از دست می‌دهد، به درس‌ها و تکالیف خود نمی‌رسد و در روحیه او نیز اثرات منفی ایجاد می‌شود.
اگر بتوان بازی و یادگیری را با یکدیگر ترکیب کرد، علاوه بر اینکه یادگیری برای کودکان جالب و هیجان‌انگیز می‌شود، مطالب مفیدی یاد می‌گیرند و نگرانی والدین نیز از بین می‌رود. شاید فکر کنید چگونه می‌توان بازی و یادگیری را ترکیب کرد؟ پاسخ بسیار ساده است؛ به وسیله گیمیفیکیشن.
گیمیفیکیشن به معنای استفاده از مکانیسم‌ها و قواعد بازی در دنیایی غیر از بازی است. این تکنیک مدت زیادی است که ابداع شده و تقریبا در همه زمینه‌ها کاربرد دارد. از گیمیفیکیشن می‌توان برای حل مسائل، بهبود فرآیندها، جذب مشتری برای یک کسب‌وکار و حتی آموزش کودکان و بزرگسالان استفاده کرد.
نکات مهم بازی و یادگیری
با استفاده از گیمیفیکیشن در آموزش می‌توان بازی و یادگیری را ترکیب کرد و اشتیاق افراد به خصوص کودکان به یادگیری مطالب جدید را به میزان بسیار زیادی افزایش داد. برای ترکیب بازی و یادگیری باید نکات مهمی را رعایت کرد تا بتوان به هدف مشخص‌شده رسید. این نکات عبارت‌اند از:
۱- ایجاد انگیزه برای ادامه دادن
در همه بازی‌ها، باید یک محرک و انگیزه برای اینکه کاربر به بازی کردن ادامه دهد وجود دارد. برای مثال برخی از بازی‌ها از مراحل مختلف تشکیل شده‌اند که کاربر را وسوسه می‌کند به مراحل بالاتر برسد و آن‌ها را تجربه کند. برخی از بازی‌ها نیز با دادن سکه یا امتیاز به کاربر، او را تشویق می‌کنند که بیشتر بازی کند. برای ترکیب بازی و یادگیری نیز باید این نکته را رعایت کرد تا دانش‌آموزان انگیزه کافی برای ادامه بازی داشته باشند.
ایجاد یک داستان جذاب، طراحی کاراکترها و فضای جذاب برای بازی اهمیت زیادی دارد.
۲- جذابیت بازی و یادگیری
یکی از دلایلی که افراد مختلف حتی بزرگسالان جذب بازی می‌شوند، جذابیت آن است. به‌ویژه در دنیای امروز و با ورود بازی‌های کامپیوتری و دیجیتالی، جذابیت بازی‌ها چندین برابر شده است. برای ترکیب بازی و یادگیری نیز باید به جذابیت توجه کرد تا دانش‌آموزان جذب بازی شوند. یکی از راه‌های افزایش جذابیت بازی، ایجاد یک داستان جذاب برای بازی و طراحی کاراکترها و فضای جذاب برای بازی و رابط کاربری ساده است. این موارد می‌توانند به‌راحتی کودکان را به خود جذب کنند.
۳- ایجاد رقابت بین افراد
یکی دیگر از نکات مهم برای ترکیب بازی و یادگیری، ایجاد رقابت بین دانش‌آموزان است. برای مثال وجود یک جدول امتیازات که امتیاز تمام افراد در کلاس را نمایش دهد، بین دانش‌آموزان رقابت ایجاد می‌کند و هر یک تلاش بیشتری برای برنده شدن می‌کنند؛ در نتیجه مطالب بیشتری نیز یاد می‌گیرند.
۴- طراحی دقیق مراحل بازی
در طراحی بازی و یادگیری، باید مراحل بازی را به صورت دقیق مشخص کنید تا دانش‌آموزان بدانند در هر مرحله چه کارهایی باید انجام دهند و چه دستاوردهایی باید داشته باشند. همچنین بهتر است که روند بازی و مراحل مختلف خیلی سخت نباشند تا دانش‌آموزان گیج نشوند و همه آن‌ها بتوانند مراحل مختلف بازی را طی کنند. مراحل بازی بهتر است به‌گونه‌ای طراحی شوند که دانش‌آموزان را به تفکر وادار کند و به این صورت مطالبی که در حین بازی، آموزش داده می‌شوند بهتر در ذهن آن‌ها باقی بمانند.
۵- طراحی قوانین بازی
همه بازی‌ها قوانین خود را دارند؛ پس برای ترکیب بازی و یادگیری نیز باید قوانین مشخصی ایجاد شوند. این قوانین قبل از شروع بازی باید به اطلاع همه دانش‌آموزان برسد. بازی بدون قانون برای دانش‌آموزان خیلی جذاب نیست و ممکن است به نظر آن‌ها کودکانه باشد.
جذاب‌ترین بخش بازی و یادگیری برای دانش‌آموزان، جایزه است.
۶- اعطای جایزه
جذاب‌ترین بخش بازی و یادگیری برای دانش‌آموزان، جایزه است. اگر بازی آموزشی شما جایزه داشته باشد، انگیزه دانش‌آموزان برای بازی بیشتر می‌شود. این جایزه لزوما نباید اسباب‌بازی و… باشد؛ می‌توان کارت‌های امتیاز یا نمرات مثبت برای نمره پایان‌ترم را به عنوان جایزه درنظر گرفت.
همچنین بخوانید: «6 تاثیر بازی بر یادگیری»
چند مثال بازی و یادگیری
همان‌طور که گفتیم تکنیک گیمیفیکیشن مدت زیادی است که ابداع شده و نمونه‌های استفاده از آن در آموزش نیز وجود دارد. در این بخش چند نمونه ساده از ترکیب بازی و یادگیری را بررسی می‌کنیم.
۱- بازی Timez Attack
این بازی که ساخته گروه بازی‌سازی real است، برای یادگیری و تقویت جدول ضرب دانش‌آموزان دبستانی طراحی شده است. این بازی محیط گرافیکی جذابی دارد و در آن یک قورباغه کاراکتر اصلی بازی است و برای طی کردن مراحل مختلف بازی، باید به سوالات ضربی که از او پرسیده می‌شود پاسخ دهد.
این قورباغه کوچک در یک سیاه‌چاله قرار گرفته است که برای خروج از آن باید از درب‌های مختلف عبور کند و برای باز کردن هر درب لازم است که به سوالات ضربی که از او پرسیده می‌شود پاسخ دهد. یک هیولای بزرگ هم در این چاله وجود دارد که از قورباغه جواب ضرب‌هایی را که در آن مرحله یاد گرفته است می‌پرسد و در صورت درست بودن پاسخ، می‌میرد و کلید درب خروج را به قورباغه می‌دهد.
سطوح مبتدی تا پیشرفته برای این بازی طراحی شده است تا کاربران با سطح توانایی‌های مختلف بتوانند از این بازی استفاده کنند. همچنین اگر کودکان ضرب اعداد یک رقمی را یاد بگیرند، می‌توانند سطح بازی خود را تغییر دهند و به سراغ ضرب اعداد ۲ رقمی بروند.
۲- بازی Raz Kids
این بازی برای تقویت دید کودکان و بهبود قدرت تلفظ آن‌ها طراحی شده است. در این بازی یک کتابخانه الکترونیکی وجود دارد که کودکان در مراحل مختلف بازی بخش‌های مختلف کتابی را که انتخاب کرده‌اند مطالعه می‌کنند. دانش‌آموزان می‌توانند هنگام خواندن کتاب، صدای خود را ضبط کنند تا معلم به آن‌ها گوش دهد و اشکالات آن‌ها را برطرف کند. همچنین خودشان نیز می‌توانند با گوش دادن به صدای ضبط شده خود، اشکالات مطالعه خود را متوجه شوند.
بازی می‌تواند انگیزه مطالعه کتاب و سطح اطلاعات عمومی را در دانش‌آموزان افزایش دهد.
در ترکیب این بازی و یادگیری نیز سطوح مختلفی برای بازی درنظر گرفته شده است و کتاب‌های مختلف با سطح متفاوت دشواری دسته‌بندی شده‌اند. این بازی انگیزه مطالعه کتاب را نیز در دانش‌آموزان افزایش می‌دهد و باعث افزایش سطح اطلاعات عمومی آن‌ها می‌شود. همچنین تست‌های کوچکی از مطالب خوانده شده گرفته می‌شود تا حافظه کودکان نیز تقویت شود. اگر به این سوالات درست پاسخ دهند ستاره دریافت می‌کنند.
هر یک از دانش‌آموزان یک کتابخانه شخصی در این بازی دارند که می‌توانند کتاب‌های مختلف را در آن ذخیره کنند. با بازی کردن امتیاز می‌گیرند و پول مجازی دریافت می‌کنند؛ سپس با استفاده از این پول‌ها می‌توانند کتاب‌های مختلف را در کتابخانه خود ذخیره کنند.
همچنین بخوانید: «ارتباط بازی و یادگیری در کودکان و نوجوانان»
