تست ریون یک آزمون برای سنجش عملکرد شناختی غیرکلامی افراد، توانایی استدلال و توانایی حل مسئله آن‌ها است. تست ریون برخلاف تست‌های رایج هوش، از سوالات متنی استفاده نمی‌کند؛ بلکه در این تست ماتریسی متشکل از شکل‌های مختلف به فرد ارائه می‌شود که یک قطعه از آن خالی است و فرد باید از بین ۶ تا ۸ گزینه موجود، یکی را انتخاب کند. به همین دلیل نام دیگر این آزمون، تست هوش تصویری ریون است.
پاسخ دادن به سوالات تست ریون و تفسیر آن‌ها بسیار ساده است، به مهارت خواندن و نوشتن نیاز ندارد و محدود به زبان خاصی نیست؛ به همین دلیل برای همه افراد ۵ تا ۶۵ سال مناسب است و در زمینه‌های مختلفی مانند ارزیابی اوتیسم، سنجش هوش برای استخدام و… کاربرد دارد.
سرفصل‌های عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
- تاریخچه تست ریون
- مدل‌های مختلف تست ریون
- تست ریون سیاه و سفید
- تست ریون رنگی
- محتوای تست ریون
- پاسخنامه تست ریون
شرکت‌کنندگان در تست ریون از توانایی‌های تفکر، تفسیر پیچیدگی‌ها و ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می‌کنند.
تست ریون
تست ریون (RPM) در سال ۱۹۳۰ توسط جی.سی.ریون ابداع شد تا میزان تاثیرگذاری عوامل محیطی و ژنتیکی روی هوش افراد را بررسی کند. از تست ریون برای اندازه‌گیری میزان هوش افراد در مصاحبه‌های استخدامی نیز استفاده می‌شود. ریون آزمون ساده‌ای طراحی کرد که فرد در آن از توانایی‌های تفکر، تفسیر پیچیدگی‌ها و ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می‌کند. اولین نمونه این آزمون در سال ۱۹۳۸ در کشور انگلستان اجرا شد و شرکت‌کنندگان آن، سه فرزند پسر ریون بودند.
مدل‌های مختلف تست ریون
تست ریون در سه نوع مختلف با ماتریس‌های متفاوت ایجاد شده است که هر کدام برای افراد با توانایی‌های خاصی مناسب است و کاربرد خاص خود را دارد. این تست‌ها عبارت‌اند از:
۱- تست ریون استاندارد
در این تست، ماتریس‌ها و اشکال مختلف به همان شکلی هستند که در سال ۱۹۸۳ طراحی شده‌اند. در این تست پنج سری سوال از A تا E وجود دارد که در هر سری، ۱۲ سوال وجود دارد. این سوالات از سطح ساده به سخت مرتب شده‌اند و هرچه‌قدر جلوتر می‌روید باید از هوش خود بیشتر استفاده کنید. شکل‌های این آزمون به رنگ مشکی است و در یک صفحه سفید قرار دارد؛ به همین دلیل به آن، آزمون سیاه و سفید نیز می‌گویند.
۲- تست ریون رنگی
این نوع از تست ریون برای کودکان ۵ تا ۷ سال و افرادی که دارای اختلالات ذهنی هستند طراحی شده است و تنها دو سری سوال دارد. در این آزمون از شکل‌های رنگی استفاده شده است تا برای شرکت‌کنندگان جذابیت بیشتری داشته باشد و دقت کودکان را جلب کند.
۳- تست ریون پیشرفته
همان‌طور که از نام این تست مشخص است، تست ریون پیشرفته برای افرادی طراحی شده است که سطح هوشی آن‌ها از متوسط افراد بالاتر است. تعداد سوالات این آزمون ۴۸ عدد است که در ۲ بخش ۱۲تایی و ۳۶تایی ارائه می‌شود. در ادامه هر یک از این تست‌ها و کاربرد آن‌ها را به طور مفصل بررسی می‌کنیم.
در سوالات تست ریون سیاه و سفید، مجموعه‌ای از اشکال انتزاعی به رنگ سیاه، با یک ترتیب و توالی مشخص قرار گرفته‌اند و بخشی از ماتریس سفید هستند.
تست ریون سیاه و سفید
تست ریون سیاه و سفید که نمونه اولیه تست ریون است، ۶۰ سوال تصویری در ۵ سری دارد که هر سری از A تا E نام‌گذاری شده است. مدت زمان پاسخگویی به این تست، ۴۵ دقیقه است و در هر سری به ترتیب سوالات سخت‌تر می‌شود. سری اول از سوالات ساده‌ای تشکیل شده است که حتی افراد کم‌هوش نیز می‌توانند به آن‌ها پاسخ دهند؛ اما سوالات سری آخر به قدری سخت هستند که افراد کمی می‌توانند پاسخ صحیح تمام سوالات آن را در مدت زمان محدود و مشخص پیدا کنند.
زمانی که این آزمون اجرا شد، سازندگان تست ریون دریافتند که کودکان تنها می‌توانند به سوالات دو سری اول A و B که ساده‌تر بودند پاسخ دهند و افراد مسن نمی‌توانند سوالات بسیار سخت سری آخر یعنی E را پاسخ دهند.
سوالات این تست به صورت ماتریس است که در این ماتریس‌ها مجموعه‌ای از اشکال انتزاعی با یک ترتیب و توالی مشخص قرار گرفته‌اند و بخشی از ماتریس سفید هستند. پاسخ‌دهندگان باید الگوی بین تصاویر را پیدا کنند و شکل مناسب برای فضای خالی را از بین گزینه‌های موجود انتخاب کنند. برای اینکه شرکت‌کنندگان روند آزمون را بهتر درک کنند، در ابتدا چند نمونه برای آن‌ها آورده می‌شود تا با الگوهای مختلف آشنا شوند؛ سپس باید در مدت زمان مشخص به سوالات پاسخ دهند.
تست ریون رنگی
در سال ۱۹۷۴، دومین مدل تست ریون برای کودکان ساخته شد و چون سوالات رنگی در آن وجود داشت، تست ریون رنگی نام رفت. این تست برای کودکان ۵ تا ۷ سال و افرادی که دارای عقب‌ماندگی‌های ذهنی هستند مناسب است.
این تست سه سری سوال A و B و Ab دارد و در مجموع ۳۶ سوال است. سری سوالات Ab برای عقب‌ماندگان ذهنی طراحی شده است و درجه سختی آن بین دو سطح A و B است. سری سوالات Ab به این دلیل طراحی شده‌اند که به این افراد کمک کنند تا ماهیت تصویری سری B را درک کنند.
نمونه‌ای از این تست برای کودکان عادی زیر ۵ سال و کودکان ناشنوا طراحی شده است که تست جا‌اندازی قطعات نام دارد. در این نوع از تست ریون، تصویر هر کدام از سوالات به صورت فیزیکی ساخته می‌شود و بخشی از آن بریده می‌شود؛ سپس گزینه‌های موجود به صورت قطعات کوچک و متحرک ساخته می‌شوند تا کودکان بتوانند آن‌ها را در جای خالی قرار دهند و پاسخ صحیح را پیدا کنند.
همچنین بخوانید: «آزمون پیشرفت تحصیلی چه تاثیری بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارد؟»
تست ریون مستقل از فرهنگ است و می‌توان از آن برای سنجش میزان هوش افراد از فرهنگ‌های مختلف استفاده کرد.
محتوای تست ریون
همان‌طور که گفتیم مجموعه شکل‌های موجود در هر ماتریس با یک توالی و ترتیب خاصی ایجاد شده‌اند و شرکت‌کننده باید با استفاده از استدلال ذهنی خود، الگوی بین این اشکال را کشف و تصویر مناسب برای جای خالی را پیدا کند. به همین دلیل تست ریون عمدتا هوش سیال افراد را اندازه‌گیری می‌کند.
هوش سیال به توانایی افراد برای درک روابط بین موضوعات مختلف، مستقل از تجربه یا دستورالعمل قبلی درباره آنان گفته می‌شود. در واقع هوش سیال، همان استدلال انتزاعی و توانایی حل مسائل است.
سوالات تست ریون برای همه افراد تازگی دارد و در عین حال دستورالعمل ساده‌ای برای پاسخگویی به آن‌ها وجود دارد؛ به همین دلیل سطح سواد و شرایط اجتماعی شرکت‌کنندگان، تاثیری بر نتیجه تست آن‌ها ندارد.
به عقیده ابداع‌کنندگان این تست، تست ریون مستقل از فرهنگ است و می‌توان از آن برای سنجش میزان هوش افراد از فرهنگ‌های مختلف استفاده کرد. البته برای رسیدن به یک نتیجه بهتر، می‌توان در کنار تست ریون از دیگر تست‌های سنجش هوش که هوش متبلور افراد را اندازه‌گیری می‌کنند استفاده کرد.
پاسخنامه تست ریون
همان‌طور که می‌دانید این آزمون غیر کلامی است و تمام سوالات و گزینه‌ها به صورت تصویری هستند. سوالات این تست ماتریسی از شکل‌های مختلف است که یک قسمت از آن خالی است و شرکت‌کننده باید جای خالی را با یکی از گزینه‌های موجود پر کند.
سوالات تست ریون به ترتیب از ساده به پیچیده مرتب شده‌اند و به این صورت هوش افراد را به چالش می‌کشند. البته قبل از شروع آزمون، چند نمونه سوال به شرکت‌کننده نشان داده می‌شود تا با روند آزمون آشنا شود و برای درک نحوه پاسخگویی به سوالات، زمان خود را از دست ندهد.
شکل‌های موجود در ماتریس هر یک از سوالات تست ریون، از الگوی خاصی پیروی می‌کنند که با پیدا کردن این الگو می‌توان پاسخ درست را پیدا کرد. برای مثال در شکل بالا، یک ماتریس ۳×۳ داریم که هر کدام از درایه‌های آن، یک مربع است. الگوهای متفاوتی را برای این سوال می‌توان پیدا کرد که ما یکی از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
می‌توان گفت که در این سوال، از چپ به راست یک مربع خالی داریم که در مرحله بعد نصف آن خط‌چین می‌شود و در آخر، تمام قسمت‌های آن خط چین می‌شود. در ردیف دوم، نیمه پایین مربع سمت چپ خط‌چین است، در قسمت بعد نیمه راست آن با جهت برعکس خط‌چین می‌شود و در آخر تمام مربع با جهت برعکس خط‌چین می‌شود.
پس نتیجه می‌گیرم که در ردیف سوم نیز، ابتدا نیمی از مستطیل و در مرحله آخر تمام مستطیل با یک جهت مشخص خط‌چین می‌شود. یعنی گزینه یک پاسخ درست این سوال است.
برخی از سوالات بسیار ساده تست ریون مانند شکل بالا هستند. این سوالات جزء ابتدایی‌ترین سوالات هستند و تقریبا همه افراد می‌توانند به آن‌ها پاسخ دهند. در این سوالات باید گزینه‌ای را انتخاب کنید که شکل بزرگ بالایی را تکمیل کند. با یک نگاه ساده به گزینه‌های موجود می‌توان در مدت زمان کوتاهی پاسخ صحیح را پیدا کرد.
شکل بالا یک نمونه دیگر از سوالات تست ریون است. شاید افراد مختلف بتوانند الگوهای متفاوتی را برای ماتریس بالا پیدا کنند. یکی از این الگوها را با هم بررسی می‌کنیم. در شکل سمت چپ ردیف اول یک دایره توپر وجود دارد. در شکل وسط یک دایره به آن اضافه شده و در شکل سمت راست یک دایره دیگر به آن اضافه شده است؛ یعنی در هر مرحله یک عدد از شکل اولیه به شکل قبلی خود اضافه می‌شود. همین الگو برای ردیف‌های بعدی نیز اتفاق می‌افتد.
در ردیف دوم، دو دایره توپر به صورت عمودی قرار گرفته‌اند؛ پس در هر مرحله دو دایره توپر به شکل سمت چپ اضافه می‌شود و مشاهده می‌کنیم که شکل سمت راست متشکل از سه ستون دوتایی دایره توپر است. در ردیف سوم، سه دایره توپر به صورت عمودی قرار گرفته‌اند و اگر الگوی ردیف‌های بالا را برای آن تکرار کنیم، به سه ستون سه تایی دایره توپر می‌رسیم که همان پاسخ صحیح است.
سن شرکت‌کنندکان در نتیجه آزمون تاثیر دارد؛ به همین دلیل این آزمون در دوران مختلف زندگی فرد جواب‌های متفاوتی دارد. نتایج این آزمون در هفت طبقه تقسیم‌بندی می‌شود و میزان هوش افراد هر دسته با یک کلمه توصیف می‌شود. این دسته‌بندی‌ها عبارت‌اند از: نابغه (ضریب هوشی بیشتر از ۱۲۷)، تیزهوش (ضریب هوشی بیشتر از ۱۲۰)، باهوش (ضریب هوشی بیشتر از ۱۱۰)، متوسط (ضریب هوشی بیشتر از ۹۰)، متوسط ضعیف (ضریب هوشی بیشتر از ۸۰)، مرزی (ضریب هوشی بیشتر از ۷۳)، عقب‌مانده (ضریب هوشی کمتر از ۷۳).
نتیجه‌گیری
تست ریون یک آزمون برای سنجش عملکرد شناختی غیرکلامی افراد، توانایی استدلال و توانایی حل مسئله آن‌ها است. تست ریون برخلاف تست‌های رایج هوش، از سوالات متنی استفاده نمی‌کند؛ بلکه در این تست ماتریسی متشکل از شکل‌های مختلف به فرد ارائه می‌شود که یک قطعه از آن خالی است و باید با انتخاب گزینه صحیح آن قسمت را پر کرد.
تست ریون هم مانند تست‌های وکسلر و استنفورد اعتبار بالایی دارد. تست ریون (RPM) در سال ۱۹۳۰ توسط جی.سی.ریون ابداع شد تا میزان تاثیرگذاری عوامل محیطی و ژنتیکی روی هوش افراد را بررسی کند. افراد در این تست می‌توانند از توانایی‌های تفکر، تفسیر پیچیدگی‌ها و ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده کنند. تست ریون در سه نوع مختلف با ماتریس‌های متفاوت ایجاد شده است که هر کدام برای افراد با توانایی‌های خاصی مناسب است و کاربرد خاص خود را دارد.
همچنین بخوانید: «با تست هالند شغل مناسب خود را پیدا کنید»
