روش شش کلاه تفکر دکتر Edward De Bono یک رویکرد قدرتمند برای ایده‌های خلاقانه در جهت برقراری ارتباط است. اگر با توجه به این مدل، برنامه‌های ارتباطی خود را مانند سخنرانی‌ها، جلسات، گفتگوها، پوسترها و تبلیغات طراحی کنید، شانس خود را برای رسیدن پیامتان به شکل روشن و مؤثر افزایش می‌دهید. شش کلاه تفکر یک روش است که توسط دکتر ادوارد دوبونو به‌منظور بهبود نتایج تفکر و بحث طراحی شده است. این روش ممکن است توسط شخص و به‌صورت انفرادی و یا در یک گروه استفاده شود.
ادوارد دوبونو مدعی است که با تفکیک شش نوع تفکر مختلف می‌توان زوایای نامعلوم اندیشه را واضح‌تر و کامل‌تر کرد. تنها کاری که ما باید انجام دهیم انتخاب از میان کلاه‌ها و بررسی مسئله به‌صورت جداگانه است. روند کلی کار برای توضیح آموزش عملی شش کلاه تفکر به این صورت است که کل گروه ملزم به استفاده از فقط یک کلاه در یک زمان خاص می‌شوند. این کار درنتیجه به گفتگوی سازمان‌یافته و جامع کمک کرده و از استدلال‌های درهم‌ریخته و گیج‌کننده جلوگیری می‌کند. هر کلاه با یک رنگ متفاوت مشخص شده و یک نوع تفکر خاص را نشان می‌دهد. در این متن سعی داریم به تشریح آموزش عملی شش کلاه تفکر که به‌نوعی آموزش خلاقیت به روش دکتر Edward De Bono نیز هست، بپردازیم و مزایای این روش را بررسی کنیم. با ما همراه باشید. سرفصل های عنوان شده در این مقاله عبارت اند از:
- شش کلاه تفکر دکتر Edward De Bono
- مزیت‌های استفاده از روش شش کلاه چیست؟
شش کلاه تفکر دکتر Edward De Bono
شش کلاه تفکر دکتر Edward De Bono
کلاه سفید نشان‌دهنده حقایق، اطلاعات و داده‌های آماری است. همچنین شناسایی اطلاعات گم‌شده و اینکه این اطلاعات از چه منابعی باید جمع‌آوری شوند، در حوزه‌ی مدت‌زمان استفاده از کلاه سفید قرار می‌گیرد.
کلاه قرمز نماد احساسات است. با پوشیدن این کلاه، افراد مجاز هستند تا احساسات خود را نسبت به موضوع بیان کنند یا حالات روحی خود را که ممکن است بر مشارکت یا عدم مشارکت آن‌ها تأثیر بگذارد با دیگر افراد مطرح نمایند. این کلاه استدلال منطقی یا توجیهی ندارد، زیرا احساسات یک مقوله منطقی نیست.
کلاه زرد عقلانیت مثبت را نشان می‌دهد و برای بررسی‌کردن جنبه‌های مثبت یک وضعیت یا ایده‌های خلاقانه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزایای بالقوه و فرصت‌های احتمالی در زمان استفاده از کلاه زرد موردبحث قرار می‌گیرند. توجه کنید که حمایت از یک ایده باید منطقی و با ارائه‌ی ادله‌ی محکم باشد.
کلاه سیاه به‌نوعی متضاد کلاه زرد است. برای بحث در مورد پیامدهای منفی طرح، خطرات بالقوه و هرگونه انتقاد، باید از این کلاه استفاده کرد. همان‌طور که در مورد کلاه مثبت، توجیه منطقی نیاز است، هنگام استفاده از کلاه سیاه هم باید برای هر تفکر منفی و انتقاد دلیل منطقی و موجه ارائه داد.
کلاه سبز به معنای خلاقیت و تفکر غیرمتعارف است. هنگام پوشیدن این کلاه، افراد به تفکر خلاقانه تشویق می‌شوند. در چندین نقل قول از دکتر ادوارد دوبونو عبارات طوفان مغزی، ابزار تفکر خلاق، تفکر جانبی و دیگر روش‌های جستجوی ایده به چشم می‌خورند. تمامی این روش‌ها در زمان استفاده از کلاه سبز کارایی داشته و باید به کار گرفته شوند.
کلاه آبی برای هدایت بحث استفاده می‌شود. برای تعویض کلاه در صورت لزوم، نکات اصلی بحث باید خلاصه‌شده و همچنین تصمیم‌گیری نهایی گرفته شود.
شش کلاه تفکر یک روش است که توسط دکتر ادوارد دوبونو به‌منظور بهبود نتایج تفکر و بحث طراحی شده است. با تفکیک شش نوع تفکر مختلف می‌توان زوایای نامعلوم اندیشه را واضح‌تر و کامل‌تر کرد.
مزیت‌های استفاده از روش شش کلاه چیست؟
روش شش کلاه چیست
در صورت دانلود کتاب شش کلاه تفکر و مطالعه‌ی کل متن کتاب به یک مفهوم جامع و جدید از تفکر متفاوت برای ارائه‌ی ایده‌های خلاقانه دست خواهید یافت. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، شش کلاه نشان‌دهنده‌ی شش روش بسیار متفاوت تفکر است. با استفاده از این مدل شما قادر خواهید بود به‌راحتی ایده‌ها را مطرح و در مورد آن‌ها بدون نگرانی از پراکندگی ذهنی افراد، بحث و گفتگو کنید.
یکی دیگر از مزایای استفاده از شش کلاه تفکر فائق آمدن بر این واقعیت است که افراد مختلف شخصیت‌های روان‌شناختی متفاوتی دارند. برخی از آن‌ها عمیقاً تحت تأثیر احساسات قرار دارند، درحالی‌که بعضی نسبت به استدلال منطقی منعطف هستند. گروه سوم ممکن است نیاز به تحلیل‌های خوش‌بینانه برای تصمیم‌گیری قاطع داشته باشند. و گروه بعدی افرادی محتاط و محافظه‌کار بوده که با کلاه سیاه بتوانند همه نظرات خود را مطرح کنند. این دسته‌بندی ارائه نظرات موجب می‌شود همه افراد بدون نگرانی از موردبحث قرار نگرفتن دل‌مشغولی‌ها و نظراتشان، در جلسات، حضوری فعال و مثمر ثمر داشته باشند. اگر با تصویربرداری از جلسه‌های ارتباطی که در آن از این شیوه استفاده می‌شود، به بازبینی رفتار افراد بپردازید، متوجه رضایت نهایی در صحبت‌ها و تعاملات پایان جلسه خواهید شد. ایجاد این رضایت در اصل خلق یک شاهکار ارتباطی است که شاید بتوان با نام فیلم شش کلاه تفکر از آن تجلیل و تمجید کرد.
شش کلاه
فیلمی با شش فصل را تصور کنید که افراد را در شش حالت مختلف ملزم به ایفای نقش می‌کند. در فصل کلاه سفید، حقایق، آمار و ارقام درباره‌ی یک محصول جدید مطرح شده و موردبحث قرار می‌گیرند. پس‌ازآن مزیت‌ها و نقاط قوت محصول در فصل کلاه زرد بررسی می‌گردد. در بخش دیگر (کلاه سیاه) افراد بی‌رحمانه در مورد نقاط ضعف و مشکلات احتمالی محصول صحبت می‌کنند. در فصل بعد (کلاه سبز) بر روی راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات مطرح‌شده، بحث می‌شود. پس‌ازآن به تمام بازیگران اجازه می‌دهند احساسات خود را در مورد محصول بروز داده و ازنظر احساسی آن را بررسی کنند.
به‌عنوان یک مثال روش شش کلاه تفکر می‌توان از کاربرد آن در یک مدرسه برای یک تصمیم عمومی استفاده کرد. تصمیمی که قرار است توسط دانش‌آموزان برای اردوی پایان سال گرفته شود. افراد دخیل در تصمیم دارای سلایق مختلف و مهم‌تر از آن شخصیت‌های روان‌شناختی متفاوت هستند. اگر برای بحث و گفتگو از یک شیوه‌ی مدون و سازمان‌یافته استفاده نشود، نتیجه‌ی تعامل برای هیچ‌کس متقاعدکننده نخواهد بود. مثال روش شش کلاه تفکر در مدرسه به‌خوبی نشان‌دهنده حل‌وفصل یک صورت‌مسئله بزرگ با یک راه‌حل سیستمی و خلاقانه است.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این است که همه مسائل قابلیت مطرح‌شدن در قالب این مدل را ندارند. مسائل کم‌اهمیت یا ساده و پیش‌پاافتاده، مخاطبان را به علت بحث طولانی در مورد موضوعی که می‌تواند به روش بسیار ساده‌تر حل‌وفصل شود، خسته خواهند کرد. بنابراین گزینش و انتخاب موضوع برای شش کلاه تفکر، به‌خودی‌خود یک چالش مهم و اساسی است. این روش در صورت استفاده‌ی صحیح موجب رشد تفکر خلاق و بروز ایده‌های جدید در بین افراد شده و از اختلاط نظرات و سردرگمی در بین نتایج جلوگیری خواهد کرد.
درکل می‌توان گفت روش شش کلاه تفکر یک شیوه‌ی مؤثر برای اجتناب از تفکر بسته و محدود است. این تکنیک بیشتر برای جلسات تیمی، نشست‌های تولید ایده، گردهمایی‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری کارایی دارد. این مدل يك فرآيند تفكر موازي است كه به موضوع از زواياي مختلف نگاه مي‌كند و هر کلاه خیالی، بیانگر راهی خاص برای تفکر است.
